भित्या पाठी……………….. ब्रह्मराक्षस

पाठ, पोट, अंग, पाय, अजून काय काय डोळे भरून पाहतात. गर्भार रूप वेगळे शोधता सहज येते म्हणे. तिथे पण रंगाला महत्व पण आहे.गोरा रंग चालत नाही, चक्क काळ्या रंगाची स्तुती करतात (भारताच्या इतिहासाची कल्पना असावी). तो काय किंवा ती काय पूर्ण परिवारावर मनापासून प्रेम करणारे असंख्य आहेत. थंडीत, पावसाळ्याच्या सुरवातीला ह्या जमाती कडे आदराने पहिले जाते.

चिखलातले कमळ जितके लोभस असते तसेच ह्यांच्या कडे पाहतात. पाय तर इतके आकर्षक, व मजबूत रीतीने आपल्याकडे आनंदाने धावत येतात. त्यांचे स्वागत पण जंगी केले जाते. माझा ही मुलगा फार लहानपणी ह्यांच्या प्रेमात पडला. घरी आणूया म्हणून बाल हट्ट करू लागला. शेजारणी कडे प्रेमाखातर, तिच्या दारात उभा राहू लागला. देवदास होण्याआधी मीच घट्ट मन करून आपल्याही घरी येतील असा विश्वास मुलाला दिला. कडा उतरून जाणारी हिरकणी मला आठवली.

हा पाहुणा बोलवण्यासाठी खास काही स्त्रिया पुढाकार घेवून त्यांना आपल्या घरी पोहचवतात. त्यांना घरच्या व्यक्ती एव्हढे आदराचे स्थान असते. बाळकृष्ण कसा नंदाच्या टोपलीत आरामात पहुडला होता. तसेच हे टोपलीतून घरी येतात. मावशीबाई म्हणतात. ह्या मावश्या, लगबगीने भरदुपारी खणखणीत आवाजात आरोळी देतात. माशांचा कोयता अजूनही चोरांच्या जातीला धाक देतो. रेल्वे मध्ये ह्या, “म्हावर हाय बाजूला व्हा’’ असे बिनदिक्कत ठाण्कावतात.

अश्याच एका मावशीला शनिवारी संध्याकाळी, माझा लेक घेऊन आला. त्याला दिलेल्या वचनामुळे मी पण कटिबद्ध होते. मावशी, ”जरा हात लाव टोपलीला” म्हणून हुकुम देती झाली. मी मासा प्रजातीशी ओळख नुकतीच करून घेतली होती. वरण भात परब्रह्म असणारी मी, नवखीच होते. टोपलीत एका कपड्याखाली हे खेकडे महाशय झाकून ठेवले होते. सगळे हलत डुलत होते.त्यातला एकही बाहेर पडू शकत नव्हता. बाहेर पडला तर, पाय नेतील त्या दिशेला सैरावैरा अक्षरशः पळतो. जुजबी माहिती मला होती. कोळीण पण निवांत होती. मला एक खेकडा हवा होता.मी तर बादच होते, हे परदेशी नोकरीला होते. कोळीणीच्या लक्षात हे नवखे पण आले असावे. माझ्या चौकश्या सुरु केल्या. घरात म्हातारी कोण? माझी आई.शेवटी, असे ठरले की,तिने रविवारी दुपारी येवून मला चिम्बोरीची पाकनिष्पत्ती दाखवायची. चहा पिवून कोळीण मावशी गेल्या. वाटपाचे सामान तयार करून ठेव, असा प्रेमळ आदेश पण दिला. अर्धा तास मैत्रीचा झाला.

रात्री बेड वर पाठ टेकणार, एव्हढ्यात चिरंजीव बोलते झाले. आई कॉट च्या जवळ आता खेकड्या सारखे हलले. बोलून महाशय दोन मिनिटात झोपून गेले. १० वाजले होते. शेजारी आई होती.ताडकन उठली, बघ बघ गेला का कॉट खालती. अग, मी नाही घेतला, मावशी उद्या देईल. आई,म्हणते खेकडे ते काय भरवसा? तू चहा करत असताना टोपलीतून सटकला असेल. माझे ही अंग शहारले. हो की ग. मी टोर्च घेतली व कॉट खाली उजेड पाडला. जमीन व कॉट ह्याच्यात एक वीतभर अंतर होते. पेटी कॉट होती. आणि मला काहीतरी हलताना उजेडात दिसले. असेल जळमट म्हणून समाधान करून घेणार तोच, तिथला आकार हलायला लागला. आई, पण डोकावून पाहत होती. किंचाळत कॉट वर गेली व माझ्या लेकाला कडेवर उचलून हॉल मध्ये, सुरक्षित ठिकाणी गेली. लहानपणी शाखा केल्याचा परिणाम होता.

अर्धा तास मी जमिनीवर पडून, न्याहाळत होती. माझी खात्री झाली, की हा सटकून घरात घुसला. काय करावे सुचेना. असाच राहू दे का? नको. कॉट वर झोप येईल? आई बाहेरून, शाकाहारी खावे, तिला भजीला पण खेकडा म्हटलेले चालत नाही. पंढरपूर मध्ये मंदिरा समोर माझे आजोळ आहे. त्यामुळे साहजिकच त्रागा होणे स्वाभाविक, पण नातवंड आग्रह पुढे सर्व माफ होते. झाडू आणला म्हटले, हुस्कावावे बाहेर आला की, झाडूने दाराबाहेर ढकलावे. जस, जसा झाडू फिरवत होते. तसा तो, अजूनच आत जावून बसला. मला मात्र जमिनीला नाक टेकवून कंटाळा आला. बेडरूम दार लावून टाकावे, सकाळी पाहू. तितक्यात पहिले की दाराला पण फट आहे. खिंड लढवावी लागणार अशीच चिन्ह होती.

कॉट सरकावी म्हणजे त्याला ढकलता येईल. पण माझे काम इतके बलवत्तर की कॉट, जुन्या गाद्या सहित पूर्ण खण भरलेली होती. हरकत नाही. आलिया भोगासी दुसरे काय? भावाला बोलवावे कारण रात्रीचे १२ वाजले होते, अशा वेळी भाऊराया पण उपलब्ध नव्हता. एकेक सामान काढून शेजारच्या रूम मध्ये ठेवू लागले. खालती लक्ष ठेव तुझा पाय तो पकडेल हा सल्ला आई सतत देत होती. दीड तास गेला. पलीकडे डोंगर रचला गेला. कॉट सरकवली, त्याचा पत्ता कुठे? पुन्हा वाकले तर कॉट च्या खाली सपोर्ट असलेल्या कोनाड्यात बहुतेक चढला असावा.पुन्हा कॉट जागेवर ठेवली. माझे षड्यंत्र रचणे सुरु झाले. आईला दया आली म्हणाली, ही जात पाण्यात असते. सुकून मरेल. तू कॉट खाली पाणी ओत. रात्रीचे २ वाजले. आता पाणी? म्हणायच्या आत तिने भरकन दयाळू भावनेने बादलीभर पाणी ओतले सुद्धा

पाणी ढकलत होते. हा पठ्या काही बाहेर यायला तयार नव्हता. खोली स्वच्छ धुतली गेली. पहाटेचे चार झाले. चहा घ्यावसा वाटू लागला. आईने ही जवाबदारी घेवून मला खोलीत त्याच्या वर लक्ष ठेव असे बजावले. हॉल मध्ये चिरंजीव गुडूप सोफ्यावर झोपला होता. जाम वैतागले. ह्या कोळण्या का बरे असे बिनधास्त ठेवतात? सकाळी दुधवाला आला, घाईत होता तरी म्हटले, बघ बाबा. कॉट खाली डोकावून म्हणाला, दिसत नाही काही. पण असेल असे वाटते. तुम्ही लोक खाता म्हणून मच्छी महाग झाली. काय बोलणार? अरे बाबा, तमाम ख्व्यायांची जात एकच असते, भेदभाव पहाटे कशाला? चहा दिला. तो ही गेला. शेजारीण तमिळ सकाळी चालायला बाहेर पडली, खिडकीतून डोकावून विचारते, कल रातमे बहुत आवाज आ राहता, आप भी फोरेन शिफ्ट हो रही होक्या? काय सांगणार महाभारत. कुछ नही,ऐसेही काम कर राही थी. थोडक्यात आटोपले. रात्रीदहाला सुरु झालेला शोध, सकाळी सहा वाजेपर्यंत संपला नव्हता. सोसायटीतले दुकान उघडले, त्याच्या पोऱ्याला बोलावले. कॉट उपर ढकलो असे ऐक्शन सहित समजावले. कॉट वर उचलली पहिले.जळमट पाण्याने भिजून चिटकून बसले होते. पोऱ्याला चहा व पैसे दिले.

सामान पुन्हा भरण्यात नऊ झाले. ह्यांचा फोन आला, आवाजा वरून म्हणाले बर नाहीये का? पंधरा मिनिटे फोन बिल झाले. चिरंजीवाना उठवले. तो बाबांशी त्यापुढे बोलला. आई तुला तिची गमंत झाली ते सांगणार आहे. अर्धा तास मी खेकडा पुराण सांगत होते. तर म्हणतो कसा मला ते इतके आवडतात. आता पण जमिनीवर दिसतात. कपाळाला हात लावून घेतला. सकाळी दहा वाजता कॉट वर पाठ टेकली. कोळीण आली तिला सांगण्यात वेळ गेला. आई तर दिवसभर फोन वर ज्याला त्याला हेच सांगत होती. आता त्यांना सराईतपणे पकडून रस्सा, तर्री करते. मुलगा त्यांच्या पायाची नामो निशाणीही शिल्लक ताटात ठेवत नाही. सगळे फस्त होते. अजूनही त्यांचा हिसका विसरले नाही. म्हणतात न भित्या पाठी………